Natuurdocumentaire toont ontzagwekkend gebergte als een zuchtend en krakend monster ★★★★☆
In de Sloveense bergen filmt regisseur Joke Olthaar nu en dan drie wandelaars, menselijke stipjes, maar altijd in de verte, als om de zaken in perspectief te zetten.
Berend Jan Bockting17 november 2021,
Er is een moment waarop je als wandelaar of klimmer in de bergen in beslag kan worden genomen door het gevoel dat de hoogten en diepten één zijn. De voiceovers die alleen aan het begin en eind van de machtige natuurdocumentaire Berg zijn toegevoegd, zetten grotendeels de toon voor wat er in de tussenliggende minuten is te zien. Zonder dat ze zelf in beeld verschijnen, horen we bergbeklimmers vertellen over de magie van een hele dag wandelen zonder iemand tegen te komen, over samengesmolten hoogte en diepte dus.
Documentairemaker Joke Olthaar (die eerder een kort documentaireportret maakte van de Rotterdamse singer-songwriter Harry Merry) trok naar het Triglav National Park in Slovenië om niet alleen dat berglandschap in beeld te brengen, maar ook de ervaring te verfilmen waarover de klimmers spreken. Met veelal statische beelden, in haarscherp zwart-wit gedraaid door André Schreuders, brengt Berg in eerste instantie de details van de omgeving tot leven. Scheuren in de rotsen, ruisende watervalletjes, een bergpad dat zo de wolken in slingert. Soms blijven de beelden even hangen – wie goed kijkt, ziet dan drie klimmers als kleine zwarte stipjes traag voortkruipen. Dan schiet het tempo van de beelden plotseling weer omhoog, alsof daarmee de contouren van een plot of verhaal worden gesuggereerd.
Die meerdere niveaus waarop de documentaire werkt, is de grote kracht van Berg. Op het eerste oog is dit een veredelde meditatie, een zintuiglijke film die net als de beste Hollywood-blockbusters bij voorkeur op een zo groot mogelijk doek of scherm moet worden bekeken. De ijle ambient-soundtrack van Rutger Zuydervelt, beter bekend als Machinefabriek, sleept je mee in een trance met klanken die uit de diepste spelonken van de rotsformaties naar boven lijken te komen drijven.
Wie zich uitgenodigd voelt tussen de beelden door te kijken, ziet een film vol verborgen gebeurtenissen. De nederig stemmende schoonheid van het berglandschap transformeert op den duur tot iets duisters. Mist, regen en onweer toveren de idylle om tot een soort horrorfilmdecor: de berg als zuchtend en krakend monster.
Die drie kleine stipjes, in andere films met een mens-versus-natuurthema ongetwijfeld de hoofdrolspelers in een meeslepend noodlotsverhaal, krijgen nooit een gezicht. Het is een gewaagd uitgangspunt dat sterk uitpakt: de machtsverhoudingen in Berg liggen vanaf het begin vast.